Pomnik Żołnierzy Niezłomnych stanął na skwerze przy zbiegu ulic Glinianej, Borowskiej i Dyrekcyjnej. Zostanie odsłonięty 8 maja o godz. 21:00.

Prace nad powstaniem pomnika trwały kilka lat. Dwa konkursy pozostały bez rozstrzygnięcia, ostatecznie wyłoniony został projekt Tomasza i Konrada Urbanowiczów. „Moim zdaniem jest piękny, artystycznie bardzo wymowny. Takiego pomnika w Polsce nie ma. Tak sugestywnego, z takim przesłaniem” – mówił Andrzej Jerie, dyrektor Ośrodka Pamięć i Przyszłość – Centrum Historii Zajezdnia, na konferencji inaugurującej budowę pomnika Żołnierzy Niezłomnych we Wrocławiu.

Pomnik przedstawia dziewięć postaci w mundurach, które wychodzą z lasu i zamknięte są w szklanych bryłach. Lokalizacją obiektu jest skwer nieopodal galerii i dworca kolejowego.

Oficjalne otwarcie nastąpi w środę, 8 maja o godz. 21:00.

Ocalić od zapomnienia

Dyrektor Jerie mówił o przywracaniu pamięci o żołnierzy niezłomnych, którzy przez komunistyczne władze byli skazani na niepamięć. Wspomniał m.in. o ekshumacjach prowadzonych przez Krzysztofa Szwagrzyka z Instytutu Pamięci Narodowej na terenie cmentarza Osobowickiego, w trakcie których udało się znaleźć szczątki żołnierzy podziemia niepodległościowego, zamordowanych po 1945 roku

„Na ten pomnik czeka wielu kombatantów różnych formacji patriotycznych, niepodległościowych. Musimy pamiętać, że czas szybko biegnie. Oni tak szybko odchodzą od nas na wieczną wartę, dlatego apel jest taki: śpieszmy się z tą uroczystością, z otwarciem tego pomnika, bo oni jeszcze za życia chcieliby ten pomnik zobaczyć” – zaapelował prof. Stanisław Ułaszewski, prezes Okręgu Dolnośląskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Pieniądze na budowę pomnika przekazały: Urząd Miasta Wrocławia oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Kim byli żołnierze wyklęci

Żołnierze Wyklęci (również: Żołnierze Niezłomni) to określenie żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego z lat 1944-1963. Byli „bohaterami antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienia dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu” – podkreślił Sejm, ustanawiając w 2011 r. 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Sama nazwa „żołnierze wyklęci” powstała w 1993 r., gdy Liga Republikańska, organizacja antykomunistyczna działająca w latach 1993-2001, przygotowywała wystawę na Uniwersytecie Warszawskim poświęconą podziemiu antykomunistycznemu z drugiej połowy lat 40. i początku lat 50. ubiegłego stulecia. Szukano wówczas wspólnej nazwy dla oddziałów, które po zajęciu Polski przez Armię Czerwoną podjęły walkę z komunizmem.

Historycy zwracają uwagę, że termin „żołnierze wyklęci” obejmuje niejednorodną grupę. „Pod tym pojęciem kryje się bardzo zróżnicowany wachlarz setek mniejszych i większych organizacji – od małych grup uczniowskich, przez podziemne drużyny harcerskie, lokalne grupy zbrojne, aż po duże ogólnopolskie organizacje polityczne i wojskowe” – powiedział PAP historyk dr hab. Rafał Wnuk, redaktor przełomowego dla tego tematu „Atlasu polskiego podziemia niepodległościowego 1944 1956”.

Temat Żołnierzy Wyklętych do dziś wywołuje spory i napięcia historyczne. W gronie wyklętych byli bowiem również tacy, którzy dokonywali zbrodni na ówczesnych Kresach.